प्रचण्डको यो दशक इनिङ : कम्युनिस्ट केन्द्र निर्माणको गति

दैनिक नेपाल २०७६ पुष २६ गते १२:५१

काठमाडौं, २६ पुस । त्यसैबेलाको नेकपा एमालेसँग एकीकरणको चर्चा चलिरहेका बेला नेकपा माओवादीको नेतृत्वमा परिवर्तनको विगुलमाझ उभिएका थिए, पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड ।

वर्गीय, जातीय र क्षेत्रीय दमनविरुद्धको आवाज बलियो बनाउँदा राजनीतिक दर्शनको विकासक्रममा पनि उनी सक्रिय थिए । माक्र्सवाद, लेलिनवाद र माओवादको पथ समातेका उनले कम्युनिस्ट केन्द्र निर्माणका निम्ति तत्कालिन एमाले महासचिव माधवकुमार नेपालसँग अनौपचारिक चर्चा गरिरहेका थिए, सेतु थिए नेता बामदेव गौतम ।

राजनीतिक उतारचढाव, शान्ति प्रक्रिया र पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनमा उनको पार्टी नेकपा माओवादी होमिएको थियो । तैपनि एकीकृत कम्युनिस्ट पार्टी हुनुपर्छ भन्ने मान्यताबाहिर उनी थिएनन् । त्यसैले नारायणकाजी श्रेष्ठ नेतृत्वको एकता केन्द्रलाई मिसाउँदा पार्टीको नाम बनाए एकीकृत नेकपा माओवादी ! फलतः एमाओवादी पहिलो पार्टी बन्यो ।

दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनको चरणसम्म पुग्दैगर्दा पार्टी विभिन्न चिरामा पुग्यो । तर प्रचण्डको आत्मविश्वास र मन चिरिएन, कम्युनिस्ट केन्द्र बन्नैपर्छ भन्ने लयमा उनी अडिग रहे ।

‘विभिन्न झुन्ड र आकारमा रहेका कम्युनिस्ट एक हुनुपर्छ भन्ने मान्यता उहाँले कहिल्यै पनि छाड्नुभएन । अझै पनि प्रकारान्तरले नेपालमा छरिएका साना वा ठूला सबै एकै ठाउँ उभिनुपर्छ अनि बलियो बन्न सकिन्छ भन्ने नै सोच छ’, खुमलटार स्रोतले भन्यो ।

तत्कालिन एकीकृत माओवादीको विभिन्न चिरामा विभाजन भएपछि प्रचण्डलाई राजनीतिक धक्का लाग्ने हो की, कम्युनिस्ट आन्दोलन विसर्जनमा परिणत हुने हो की भन्ने पनि लागेको थियो । एउटै विचार हुँदाहुँदै विभाजित भएको मोहन वैद्य नेतृत्वको एउटा ठूलो समूह फर्कियो । प्रचण्डको कम्युनिस्ट केन्द्र बन्ने नै भयो भन्ने वैचारिक आँत भिज्यो ।

रामबहादुर थापा बादलको ठूलो समूहलाई भित्राउनासाथ उनले पार्टीको नाम नेकपा माओवादी केन्द्र राखिदिए । यसको अर्थ थियो, माओवाद मान्ने तितरवितर भएका मझौला र साना झुन्डलाई पनि कम्युनिस्टको एउटै छाताभित्र राख्नु ।

शान्ति प्रक्रिया, निर्वाचन हुँदै प्रचण्डले राजनीतिको यो दशकमा कम्युनिस्ट एउटै छातामा बनाउने अभ्यासमा ठूलो सफलता त्यतिबेला पाए जतिबेला तत्कालिन एमालेसँग गठबन्धन हुँदै एकीकरणसम्मको सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे ।

नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी नाम राखेर देशको शक्तिशाली मात्र होइन, अधिक बहुमत ल्याउने क्षमताको नेतृत्वमा प्रचण्ड पुगे । ‘यसका लागि ठूलो भएको हैसियतले तत्कालिन एमालेसँग सम्झौतामा आफू अध्यक्षका हैसियतमा मात्रै पनि बस्नुभयो । अहिले अझ बलियो बनाउने गति लिनु भएको छ’, प्रचण्ड नजिककाहरू भन्छन् ।

हिंसात्मक बाटोमा हिँडेको राज्यले प्रतिबन्ध लगाएको नेत्रविक्रम चन्द विप्लवसहितको समूह, मोहन वैद्यासहितको क्रान्तिकारी कम्युनिस्ट पार्टीलाई पनि नेकपामा ल्याउने अनौपचारिक अभ्यासमा प्रचण्ड जुटेकै छन् ।

शनिबार विप्लवबाट नेकपामा प्रवेश गरेका विप्लव समूहका पोलिटव्युरो सदस्य मोहन कार्कीलाई स्वागत गर्ने क्रममा प्रचण्डले भने,‘ढिलोचाँडो विप्लव पनि आउनुपर्छ । एक भएरै अघि बढ्नुपर्छ ।’

त्यसअघि नै विप्लवका कतिपय पोलिटव्युरो, जिल्ला नेतालगायतलाई प्रचण्डले नेकपामा स्वागत गरिसकेका छन् । उनले विप्लवलाई मात्र होइन, स–साना समूहमा रहेका कम्युनिस्टलाई पनि नेकपामा विलिन हुन आह्वान गरेका छन् । सानो सानो चुल्होचौकोमा बसेर केही हुन्न भन्ने बुझेकालाई नेकपामा आउन उनको अपिल थियो ।

‘यो दश बर्षभित्र फुटेका र छरिएका कम्युनिस्टलाई एउटै छातामा ल्याउनका लागि अध्यक्ष प्रचण्ड सक्रिय रहनुभएको छ । उहाँको यो एकीकृत हुनुपर्छ भन्ने विचारको प्रभावले कतिपय नेता आउन थालेका छन्’, खुमलटार स्रोतले भन्यो,‘यसलाई उहाँको सपनामात्र होइन, नेपालका कम्युनिस्ट एक भए देश बर्षौंसम्म चलाउन सकिन्छ भन्ने आत्मविश्वास पनि हो ।’